نخستین جرقه های اختلاف بین اوباما و حامد کرزی
این حقیقت را نباید از یاد بر که حکومت کابل بعد از سقوط طالبان تا هنوز توسط جمهوری خواهان آمریکایی افغانی تبار اداره می شود و اختلافات فعلی کابل واشنگتن هم ریشه در تفاوت پالیسی جمهوری خواهان و دموکراتهای آمریکا نسبت به نحوۀ ادارۀ جهان و منطقه دارد
۱۳۹۱/۸/۲۵
این حقیقت را نباید از یاد بر که حکومت کابل بعد از سقوط طالبان تا هنوز توسط جمهوری خواهان آمریکایی افغانی تبار اداره می شود و اختلافات فعلی کابل واشنکتن هم ریشه در تفاوت پالیسی جمهوری خواهان و دموکراتهای آمریکا نسبت به نحوۀ ادارۀ جهان و منطقه دارد، از آنجایی که امریکا دارایی سیستم ریاستی است و نقش تناسبی أحزاب مخالف در ساختار نظام بسیار ضعیف است در همه ایالتها حزب پیروز إعمال حاکمیت می کند و اما از زمان پیروزی بارک اوبامای دموکرات تا هنوز در ایالت افغانستان جمهوری خواهان افغانی تبار و یا عناصر وابسته به جورج بوش پسر اداره را در دست دارند و این حالت استثنایی باعث تشدید تضاد ها و بروز اختلافات پیدا و پنهان بین کاخ سفید و ارگ ریاست جمهوری شده است.
حال که بارک اوبا ما برای بار دوم بحیث رییس جمهور آمریکا انتخاب شده بیشترین سوال ها، بحث ها و حدس و گمان ها در محور پس منظر روابط سرد جناب حامد کرزی جمهوری خواه رییس جمهور افغانستان و بارک اوبامای دموکرات در پیچ وتاب است، لذا بی جهت نخواهد بود تا در این مقطع پر شور والتهاب سیاسی دور نمای روابط این دو رییس جمهور و اثرات آن را بر آیند افغانستان کمی ذره بینی کنیم.
جمهوری خواهان افغانی:
بعد از هجوم نیرو های آمریکا به افغانستان و سقوط امارت طالبان تعداد از جمهوری خواهان افغانی تبار چون حامد کرزی ، خلیل زاد و اشرف غنی احمد زی و امثالهم منحیث افراد مورد إعتماد جورج بوش در نقش رییس جمهور و سفیر و دبیر بر افغانستان تحمیل و بعدا با انتخابات فرمایشی بحنایی دموکراسی و قانونی رنگ داده شد، در زمان جورج بوش ادارۀ کابل و کاخ سفید چون أعضای یک خانواده بکار خود ادامه می دادند، پهره داران رییس جمهور در کابل آمریکایی بود و سگ های تر بیت شده در دروازه های قصر ریاست جمهوری زن و مرد افغانستانی را یکسان دور می زد، بمبارد مان عروسی ها و اماکن مسکونی و زیارت ها و مساجد و إهانت بقرآن شریف و تجاوز به محبوسین جزء از اشتباهات کوچکی بود که با عذر خواهی ساده بفراموشی سپرده می شد تا اینکه بوش از کاخ سفید بیرون رفت و بخت اقتدار جمهوری خواهان کابل همچنان بیدار ماند یعد از این تاریخ یک اداره با دوسلیقه متفاوت دموکراتها و جمهوری خواهان در کابل پیوسته حادثه ساز بود.
پیشینه و انگیزۀ روابط سرد دو رییس جمهور:
گذشته از عوامل شخصی که درنوع مدیریت ضعیف رییس جمهور قابل درک است می توان گفت سردی روابط حامد کرزی و اوباما قسما بازتاب تنش ها و اختلافاتی است که بین جمهوری خواهان و دموکراتها در آمریکا شکل می گیرد. یعنی ریشه اختلافات بر می گردد به زمان شناخت اوبا از حامد کرزی و تیم مربوط شان در آمریکا، شاید ایشان را از زمان می شناسد که بخاطر خدمت دروازۀ هر حزب را دق الباب کرده و بخاطر پذیرش به سر بازی در کوچه های دفاتر سیاسی صبح و شام پرسه می زدند و این اختلافات نظر به وضعیت سیاسی و خصوصیات اجتماعی افغانستان در کابل از مرزهای عرف سیاسی و حتی اخلاقی هم گذشت که ما شاهد نشیب و فرازهای زیاد در این راستا بوده ایم و این تنش ها بیشتر از طریق دفتر مطبوعات رییس جمهور کرزی بنام مداخله امریکا و خارجی ها و روزنامه های واشنگتن پست و نیویورک تایمز زیر عنوان بی کفایتی و فساد در حکومت کابل باز تاب یافته است و خوب است که به آغاز شکل گیری اختلافات نیز اشارۀ داشته باشیم.
تو هم بارک من هم بارک:
اولبن جرقۀ اختلافات بین اوبا و کرزی در یکی از ولایات شرقی افغانستان شعله ور شده زمانیکه بارک اوبا ما قبل از انتخابات دور اول ریاست جمهوری اش سفری کوتاهی داشت به ولایت ننگر هار در آن زمان روابط حامد کرزی و گل آقا شیر زی نیز کمی خاکستری بود و گل آقا شیر زی گفته بود ( من هم بارک تو هم بارک ) اوبا منظور شیرزی را نفهمید دوباره از ترجمان پرسیده بود یعنی چه؟ بعد شیرزی می گوید ( ما و شما یک قوم هردو بارک) بارک اوبا ما تا آنوقت نمی دانست که حامد کرزی و گل آقا شیرزی از دو شاخه قومی جدا هستند و بعد پرسیده بود خوب حامد کرزی چه قوم است؟ گل آقا به خنده به ترجمان گفت که بگو کرزی یعنی کر هغه دموکراسی نه اوری). قومی که دموکراسی شنو نیست. اوبا ما بعد از صحبت های دوستانه و دادن وعده های حمایت به گل آقا (بارکزی) ضمن انتقاد از حکومت کابل بدون إعتنا و دیدار از رییس جمهور کرزی افغانستان را ترک گفت و این یک پیام تلویحی بود مبنی بر اینکه بارک اوبامایی دموکرات در صورت پیروزی با مهره های جمهوری خواه کابل که بفساد و قاچاق و سوء مدیرت و خود خواهی شهرت دارند کار نخواهد کرد، بارک اوبا ما با اظهار حمایت از گل آقا شیرزی و تشویق آن به کاندیداتوری می خواست در کابل هم که حیثیت یکی از اقمار آمریکا را دارد دموکرات پسندان واقعی در حاکمیت باشد تا بتوانند با هم همکاری صادقانه و مشترک داشته باشند، چنانچه بعد از پیروزی حامد کرزی را منحیث شخص آلوده بفساد و قاچاق مستقیما مورد حمله قرار داد و حکومت کابل را ضعیف ترین و نا کار آمد ترین اداره خواند و علاقمند بود در انتخابات دور دوم ریاست جمهوری شخصی غیر از حامد کرزی رییس جمهور افغانستان باشد ولی حامد کرزی به هر شکلی که بود شیرزی و یا بارک زی را از کاندید شدن منصرف و بر خلاف انتظار بارک اوباما مجددا در ارگ ریاست جمهوری تکیه زد که درامه انتخابات و نتایج آن به همه معلوم است، در آن زمان حامد کرزی که از طریق انتخابات بر مسند قدرت نشسته بود دیگر خود را مستقل و رییس جمهور یک کشور آزاد می دانست و کوشید با شعار های خارجی ستیزی گفتار ها و کردار بارک اوبا را تلافی کند. یعنی همانطوری که جمهوری خواهان در مجلس سنا برای بارک اوبا ما مشکل تراشی می کردند حامد کرزی در کابل به یک چالش بدل شد.
انتقام گیری حامد کرزی از اوبا ما:
جناب حامد کرزی کوشید تا در دورۀ ریاست جمهوری بارک اوباما ذهنیت عام مردم افغانستان را علیه آمریکا که اوبا رییس جمهورش بود تحریک کند، چنانچه در بیرون اداره کمپاین تبلیغ علیه عملیات خود سر و شبانه نیرو های خارجی را به بهانه تلفات ملکی آغاز کرد، ضمن اعلان بر نامه صلح و سازش با طالبان ایشان را حیث فرزندان واقعی افغانستان و برادران ناراضی در صدر بر نامه هایش قرار گرفت و از طریق فعالیت های استخباراتی مردم را تحریک می کرد تا در برابر هر عملیات دست به تظاهرات بزنند و هم کمیسیون را مؤظف می ساخت تا رقم تلفات ملکی را در عملیات زمینی و هوایی نیروهای ناتو در رأس آمریکا چند برابر اعلام کنند و در این میان شعار ها و رجز خوانی های خارجی ستیز ی نیز بر مؤفقیت بارک اوبا و یا دموکراتها در کابل تأثیر منفی داشت.
در کنار این بر نامه ها کمیسیون ایجاد کرد و شخص بلی گوی بنام عثمانی را رییس آن ساخت تا زیر نام نظارت بر استراتیژی مبارزه علیه فساد تنها خارجی ها و شرکت های امریکایی را عامل فساد در افغانستان معرفی کند و این کار را انجام داد. البته مبارزه علیه کمپنی های امنیتی شخصی خارجی عامل بی نظمی و بی امنیتی معرفی شد و برخی کمپنی ها که مربوط جمهوری خواهان نبود لغو شد و کمپنی های امینتی جمهوری خواهان تا هنوز در افغانستان فعال اند.
البته شعار های خارجی ستیزی جناب حامد کرزی متأثر از نوع بر خورد بارک اوباما در مورد ایشان و تیم کاری شان بود یعنی حامد کرزی منحیث مهره وفادار به جمهوری خواهان آمریکا قطع نظر از مصالح و منافع ملی افغانستان کوشش کرد پالیسی های دموکراتها ها را به شکست مواجه سازد که تا جای مؤفق بود و اما حالا که اوباما برای چهار سال در قدرت است و از عمر حکومت حامد کرزی یک سال و نیمی بیش باقی نمانده ماجرا بکجا ختم خواهد شد.؟
دور نمای روابط اوباما و کرزی در آیندۀ افغانستان: حامد کرزی به اساس محاسبه که از اوضاع امریکا، جهان و خصوصیات نژادی بارک اوباما داشت باورمند بود که در این دور از انتخابات آمریکا بار دیگر جمهوری خواهان به پیروزی می رسند به همین دلیل در این اواخر پالیسی خود را در برابر طالبان تغیییر داده بود دیگر ایشان را برادر خطاب نمی کرد و انتظار داشت با پیروزی جمهوری خواهان تیمش را در افغانستان تقویت بخشد و در یک مبارزه مشترک طالبان را که فعلا ضعیف اند از صحنه دور و پیروزی را بنام جمهوری خواهان رقم زند اما بر خلاف این پیشبینی بار دیگر دموکراتها در رأس همان بارک اوبامای بی إعتنا به حامد کرزی به پیروزی رسیده و شما چه فکر می کنید که معادلات و تعاملات سیاسی بین این دو هم پیمان دل سرد بکجا خواهد انجامید؟
حالا بارک اوبا تا یک سال و نیمی دیگر این جرعۀ تلخ را بکام خواهد کشید اما مطمئن نیست بازی به همینجا ختم شود چون حامد کرزی برای یک سلسله مسائل مقدمه چینی کرده است که از جمله سب و تاژ کردن انتخابات از طریق گرم و سرد ساختن مسئله دیورند و حملات بالفعل و بالقوۀ پاکستان بر خاک افغانستان که شرایط اضطرار را توجیه ، انتخابات را تعطیل و بقای حکومت حامد کرزی را تضمین می نماید.
درست است که حامد کرزی اعلان نمود بعد از برگزاری انتخابات از مقام ریاست جمهوری کنار می رود و اما برای برگزاری انتخابات هیچ نوع ضمانتی وجود ندارد. نه تذکره توزیع می کند و نه هم اتباع کشور را مشخص می سازد و نه برای تأمین امنیت تدابیری را پیش بینی کرده است. بخصوص زمان برگزاری انتخابات از لحاظ جوی و نبود پوشش امنیتی کاملا سوال بر انگیز است و اگر حامد کرزی به این مساله صادق باشد باز هم بخاطر تشویش های که دارد تلاش می ورزد منحیث شخصیت اثر گذار در سیاست آیندۀ افغانستان به نوع سهیم باشد و روابط افغانستان و امریکا همچنان سرد و پیچیده خواهد بود. بخاطر اینکه بارک اوباما هیچ علاقه به حمایت افرادی ندارد که ایشان را بی کفایت فاسد و قاچاقبر می خواند و ادارۀ افغانستان هم فعلا بدست همین عناصر است که کس نمی تواند به آسانی از کف شان بیرون راند و اگر انتقال قدرت از مسیر دموکراتیک صورت نگیرد افغانستان به همان ریسمان خونین تاریخ گذشته اش گره خواهد خورد.
عبدالقدیر علم
حال که بارک اوبا ما برای بار دوم بحیث رییس جمهور آمریکا انتخاب شده بیشترین سوال ها، بحث ها و حدس و گمان ها در محور پس منظر روابط سرد جناب حامد کرزی جمهوری خواه رییس جمهور افغانستان و بارک اوبامای دموکرات در پیچ وتاب است، لذا بی جهت نخواهد بود تا در این مقطع پر شور والتهاب سیاسی دور نمای روابط این دو رییس جمهور و اثرات آن را بر آیند افغانستان کمی ذره بینی کنیم.
جمهوری خواهان افغانی:
بعد از هجوم نیرو های آمریکا به افغانستان و سقوط امارت طالبان تعداد از جمهوری خواهان افغانی تبار چون حامد کرزی ، خلیل زاد و اشرف غنی احمد زی و امثالهم منحیث افراد مورد إعتماد جورج بوش در نقش رییس جمهور و سفیر و دبیر بر افغانستان تحمیل و بعدا با انتخابات فرمایشی بحنایی دموکراسی و قانونی رنگ داده شد، در زمان جورج بوش ادارۀ کابل و کاخ سفید چون أعضای یک خانواده بکار خود ادامه می دادند، پهره داران رییس جمهور در کابل آمریکایی بود و سگ های تر بیت شده در دروازه های قصر ریاست جمهوری زن و مرد افغانستانی را یکسان دور می زد، بمبارد مان عروسی ها و اماکن مسکونی و زیارت ها و مساجد و إهانت بقرآن شریف و تجاوز به محبوسین جزء از اشتباهات کوچکی بود که با عذر خواهی ساده بفراموشی سپرده می شد تا اینکه بوش از کاخ سفید بیرون رفت و بخت اقتدار جمهوری خواهان کابل همچنان بیدار ماند یعد از این تاریخ یک اداره با دوسلیقه متفاوت دموکراتها و جمهوری خواهان در کابل پیوسته حادثه ساز بود.
پیشینه و انگیزۀ روابط سرد دو رییس جمهور:
گذشته از عوامل شخصی که درنوع مدیریت ضعیف رییس جمهور قابل درک است می توان گفت سردی روابط حامد کرزی و اوباما قسما بازتاب تنش ها و اختلافاتی است که بین جمهوری خواهان و دموکراتها در آمریکا شکل می گیرد. یعنی ریشه اختلافات بر می گردد به زمان شناخت اوبا از حامد کرزی و تیم مربوط شان در آمریکا، شاید ایشان را از زمان می شناسد که بخاطر خدمت دروازۀ هر حزب را دق الباب کرده و بخاطر پذیرش به سر بازی در کوچه های دفاتر سیاسی صبح و شام پرسه می زدند و این اختلافات نظر به وضعیت سیاسی و خصوصیات اجتماعی افغانستان در کابل از مرزهای عرف سیاسی و حتی اخلاقی هم گذشت که ما شاهد نشیب و فرازهای زیاد در این راستا بوده ایم و این تنش ها بیشتر از طریق دفتر مطبوعات رییس جمهور کرزی بنام مداخله امریکا و خارجی ها و روزنامه های واشنگتن پست و نیویورک تایمز زیر عنوان بی کفایتی و فساد در حکومت کابل باز تاب یافته است و خوب است که به آغاز شکل گیری اختلافات نیز اشارۀ داشته باشیم.
تو هم بارک من هم بارک:
اولبن جرقۀ اختلافات بین اوبا و کرزی در یکی از ولایات شرقی افغانستان شعله ور شده زمانیکه بارک اوبا ما قبل از انتخابات دور اول ریاست جمهوری اش سفری کوتاهی داشت به ولایت ننگر هار در آن زمان روابط حامد کرزی و گل آقا شیر زی نیز کمی خاکستری بود و گل آقا شیر زی گفته بود ( من هم بارک تو هم بارک ) اوبا منظور شیرزی را نفهمید دوباره از ترجمان پرسیده بود یعنی چه؟ بعد شیرزی می گوید ( ما و شما یک قوم هردو بارک) بارک اوبا ما تا آنوقت نمی دانست که حامد کرزی و گل آقا شیرزی از دو شاخه قومی جدا هستند و بعد پرسیده بود خوب حامد کرزی چه قوم است؟ گل آقا به خنده به ترجمان گفت که بگو کرزی یعنی کر هغه دموکراسی نه اوری). قومی که دموکراسی شنو نیست. اوبا ما بعد از صحبت های دوستانه و دادن وعده های حمایت به گل آقا (بارکزی) ضمن انتقاد از حکومت کابل بدون إعتنا و دیدار از رییس جمهور کرزی افغانستان را ترک گفت و این یک پیام تلویحی بود مبنی بر اینکه بارک اوبامایی دموکرات در صورت پیروزی با مهره های جمهوری خواه کابل که بفساد و قاچاق و سوء مدیرت و خود خواهی شهرت دارند کار نخواهد کرد، بارک اوبا ما با اظهار حمایت از گل آقا شیرزی و تشویق آن به کاندیداتوری می خواست در کابل هم که حیثیت یکی از اقمار آمریکا را دارد دموکرات پسندان واقعی در حاکمیت باشد تا بتوانند با هم همکاری صادقانه و مشترک داشته باشند، چنانچه بعد از پیروزی حامد کرزی را منحیث شخص آلوده بفساد و قاچاق مستقیما مورد حمله قرار داد و حکومت کابل را ضعیف ترین و نا کار آمد ترین اداره خواند و علاقمند بود در انتخابات دور دوم ریاست جمهوری شخصی غیر از حامد کرزی رییس جمهور افغانستان باشد ولی حامد کرزی به هر شکلی که بود شیرزی و یا بارک زی را از کاندید شدن منصرف و بر خلاف انتظار بارک اوباما مجددا در ارگ ریاست جمهوری تکیه زد که درامه انتخابات و نتایج آن به همه معلوم است، در آن زمان حامد کرزی که از طریق انتخابات بر مسند قدرت نشسته بود دیگر خود را مستقل و رییس جمهور یک کشور آزاد می دانست و کوشید با شعار های خارجی ستیزی گفتار ها و کردار بارک اوبا را تلافی کند. یعنی همانطوری که جمهوری خواهان در مجلس سنا برای بارک اوبا ما مشکل تراشی می کردند حامد کرزی در کابل به یک چالش بدل شد.
انتقام گیری حامد کرزی از اوبا ما:
جناب حامد کرزی کوشید تا در دورۀ ریاست جمهوری بارک اوباما ذهنیت عام مردم افغانستان را علیه آمریکا که اوبا رییس جمهورش بود تحریک کند، چنانچه در بیرون اداره کمپاین تبلیغ علیه عملیات خود سر و شبانه نیرو های خارجی را به بهانه تلفات ملکی آغاز کرد، ضمن اعلان بر نامه صلح و سازش با طالبان ایشان را حیث فرزندان واقعی افغانستان و برادران ناراضی در صدر بر نامه هایش قرار گرفت و از طریق فعالیت های استخباراتی مردم را تحریک می کرد تا در برابر هر عملیات دست به تظاهرات بزنند و هم کمیسیون را مؤظف می ساخت تا رقم تلفات ملکی را در عملیات زمینی و هوایی نیروهای ناتو در رأس آمریکا چند برابر اعلام کنند و در این میان شعار ها و رجز خوانی های خارجی ستیز ی نیز بر مؤفقیت بارک اوبا و یا دموکراتها در کابل تأثیر منفی داشت.
در کنار این بر نامه ها کمیسیون ایجاد کرد و شخص بلی گوی بنام عثمانی را رییس آن ساخت تا زیر نام نظارت بر استراتیژی مبارزه علیه فساد تنها خارجی ها و شرکت های امریکایی را عامل فساد در افغانستان معرفی کند و این کار را انجام داد. البته مبارزه علیه کمپنی های امنیتی شخصی خارجی عامل بی نظمی و بی امنیتی معرفی شد و برخی کمپنی ها که مربوط جمهوری خواهان نبود لغو شد و کمپنی های امینتی جمهوری خواهان تا هنوز در افغانستان فعال اند.
البته شعار های خارجی ستیزی جناب حامد کرزی متأثر از نوع بر خورد بارک اوباما در مورد ایشان و تیم کاری شان بود یعنی حامد کرزی منحیث مهره وفادار به جمهوری خواهان آمریکا قطع نظر از مصالح و منافع ملی افغانستان کوشش کرد پالیسی های دموکراتها ها را به شکست مواجه سازد که تا جای مؤفق بود و اما حالا که اوباما برای چهار سال در قدرت است و از عمر حکومت حامد کرزی یک سال و نیمی بیش باقی نمانده ماجرا بکجا ختم خواهد شد.؟
دور نمای روابط اوباما و کرزی در آیندۀ افغانستان: حامد کرزی به اساس محاسبه که از اوضاع امریکا، جهان و خصوصیات نژادی بارک اوباما داشت باورمند بود که در این دور از انتخابات آمریکا بار دیگر جمهوری خواهان به پیروزی می رسند به همین دلیل در این اواخر پالیسی خود را در برابر طالبان تغیییر داده بود دیگر ایشان را برادر خطاب نمی کرد و انتظار داشت با پیروزی جمهوری خواهان تیمش را در افغانستان تقویت بخشد و در یک مبارزه مشترک طالبان را که فعلا ضعیف اند از صحنه دور و پیروزی را بنام جمهوری خواهان رقم زند اما بر خلاف این پیشبینی بار دیگر دموکراتها در رأس همان بارک اوبامای بی إعتنا به حامد کرزی به پیروزی رسیده و شما چه فکر می کنید که معادلات و تعاملات سیاسی بین این دو هم پیمان دل سرد بکجا خواهد انجامید؟
حالا بارک اوبا تا یک سال و نیمی دیگر این جرعۀ تلخ را بکام خواهد کشید اما مطمئن نیست بازی به همینجا ختم شود چون حامد کرزی برای یک سلسله مسائل مقدمه چینی کرده است که از جمله سب و تاژ کردن انتخابات از طریق گرم و سرد ساختن مسئله دیورند و حملات بالفعل و بالقوۀ پاکستان بر خاک افغانستان که شرایط اضطرار را توجیه ، انتخابات را تعطیل و بقای حکومت حامد کرزی را تضمین می نماید.
درست است که حامد کرزی اعلان نمود بعد از برگزاری انتخابات از مقام ریاست جمهوری کنار می رود و اما برای برگزاری انتخابات هیچ نوع ضمانتی وجود ندارد. نه تذکره توزیع می کند و نه هم اتباع کشور را مشخص می سازد و نه برای تأمین امنیت تدابیری را پیش بینی کرده است. بخصوص زمان برگزاری انتخابات از لحاظ جوی و نبود پوشش امنیتی کاملا سوال بر انگیز است و اگر حامد کرزی به این مساله صادق باشد باز هم بخاطر تشویش های که دارد تلاش می ورزد منحیث شخصیت اثر گذار در سیاست آیندۀ افغانستان به نوع سهیم باشد و روابط افغانستان و امریکا همچنان سرد و پیچیده خواهد بود. بخاطر اینکه بارک اوباما هیچ علاقه به حمایت افرادی ندارد که ایشان را بی کفایت فاسد و قاچاقبر می خواند و ادارۀ افغانستان هم فعلا بدست همین عناصر است که کس نمی تواند به آسانی از کف شان بیرون راند و اگر انتقال قدرت از مسیر دموکراتیک صورت نگیرد افغانستان به همان ریسمان خونین تاریخ گذشته اش گره خواهد خورد.
عبدالقدیر علم
